Tajemnicze samochody, kraj którego już nie ma. Mimo trudnych czasów sowieckie samochody były poszukiwane za granicą, eksportowano je do dziesiątek krajów, a niektóre z nich stały się symbolami epoki.
Przemysł motoryzacyjny Związku Radzieckiego pozostaje dla wielu z nas zagadką, a niektórzy w ogóle o nim nie wiedzą. Jednak niektóre radzieckie samochody cieszyły się niemałym zainteresowaniem na światowej scenie motoryzacyjnej. Do 1975 roku liczba samochodów eksportowanych z ZSRR sięgnęła prawie 400 000 sztuk, co można uznać za wysokie zainteresowanie ze strony zagranicznych konsumentów.
Ten samochód, będący wzorowany na Plymouth Deluxe (1941), został zaprezentowany w 1946 roku i otrzymał nazwę na cześć zwycięstwa w II wojnie światowej. Już w 1947 roku pierwsze pięć tysięcy samochodów zostało wysłanych do krajów europejskich. Wyobraźcie sobie kraj całkowicie w ruinach powojennych, gdzie nie ma żadnej produkcji samochodowej, a zwykły obywatel nie mógł sobie pozwolić na samochód i nawet o nim nie marzył. Ale odejdźmy od polemiki: „Pobeda” oczywiście mogła konkurować z europejskimi markami, oferując przestronne wnętrze, pojemny bagażnik i płynność jazdy, ale jednak była daleka od Mercedes-Benz 170, BMW 321 i 336, oraz Opel Olympia i Opel Kapitän. Warto zauważyć, że koszt samochodu był przystępny. W krajach skandynawskich ten samochód zyskał szczególną popularność – często wykorzystywano go jako taksówkę.
W 1956 roku w ZSRR w fabryce samochodowej w Gorkim rozpoczęto produkcję modelu GAZ-21 „Wołga” – samochodu, który szybko stał się uosobieniem radzieckiego przemysłu samochodowego i symbolem dostatku. Wzornictwo i różne elementy samochodu były wzorowane na Fordzie Mainline/Customline (z lat 1952–1954), niektóre elementy wnętrza i sylwetka nadwozia przypominały Chevrolet Bel Air 1954 lub Plymouth Savoy 1954. Jak to się mogło stać – nie jasne, ale faktem pozostaje: dwa lata później, na targach w Brukseli, model otrzymał najwyższą nagrodę – Grand Prix. Warto zauważyć, że w tym czasie w Związku Radzieckim panował krytyczny niedobór samochodów. W 1958 roku rozpoczął się eksport „Wołgi”, który objął 75 państw, a specjalnie dla rynku brytyjskiego produkowano modele z kierownicą po prawej stronie. Szczególnie popularne były samochody z dwukolorowym malowaniem nadwozia. Dla wymagających nabywców oferowano udoskonalone wersje: obfitość chromowanych elementów i luksusowe wykończenie podkreślały status właściciela i nadawały samochodowi szczególnego szyku.
Legendarna LADA-1600 była zmodernizowaną i dostosowaną wersją Fiata 124 z ZSRR z stopniowymi ulepszeniami w zakresie wzornictwa i techniki. Nie jest to bezpośrednia kopia, ale samochód został zbudowany na włoskiej platformie. W okresie 1975–2005 model był produkowany w ogromnych seriach i zyskał miano jednego z najbardziej masowych samochodów nie tylko w ZSRR, ale i poza nim. Poza ZSRR była znana jako LADA-1600. Dla Kanady stworzono specjalną modyfikację z wzmocnionymi zderzakami i wbudowanymi światłami przeciwmgielnymi, dostosowaną do północnoamerykańskich standardów bezpieczeństwa.
Pierwszy w ZSRR samochód własnego projektu i wzornictwa, duma kraju – terenowy UAZ-469. Ten samochód wszedł na eksport już w 1973 roku, zaledwie rok po rozpoczęciu produkcji w Uljanowsku. Szczególnie wzięcie miały we Włoszech, gdzie dostawy trwały do 1999 roku. Na europejskie rynki samochód był modyfikowany: instalowano silniki diesla Peugeot, hydrauliczne wspomaganie kierownicy i ozdobne nakładki. Poza Europą UAZ-469 był aktywnie kupowany w Azji i Południowej Afryce. UAZ-469 pierwotnie był projektowany jako wojskowy samochód terenowy. Jego głównym celem było zapewnienie armii i siłom zbrojnym mobilności w trudnych warunkach terenowych.
W 1977 roku VAZ-2121 „Niva” z emblematem łodzi pojawiła się na rynku europejskim i szybko zajęła 40% segmentu samochodów terenowych. Warto zauważyć, że ten samochód jest oryginalnym osiągnięciem radzieckiego projektu. Samochód sprzedawał się świetnie w Niemczech, Austrii, Islandii i Wielkiej Brytanii. W Anglii na przykład zamówiono 45 wersji specjalnych do przewozu kadry kierowniczej budowy Eurotunelu pod Kanałem La Manche. W ciągu 25 lat VAZ wyeksportował prawie 500 000 samochodów – dwa razy więcej niż cały eksport wszystkich radzieckich samochodów przed jej pojawieniem się.