Τι οδήγησαν στη πιο κλειστή χώρα του κόσμου — ΕΣΣΔ: ZAZ-966 — «ο αυτιάς» Ζαπορόζετς

Ήταν το Ζαπορόζετς αγαπημένο των Σοβιετικών αυτοκινητιστών; Είναι δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα. Από τη μία πλευρά, τα επιβατικά αυτοκίνητα στην ΕΣΣΔ ήταν πάντα ανεπαρκή — και ό,τι μπορούσε να αγοραστεί με σειρά προτεραιότητας* ή να αποκτηθεί με κληρονομιά, το προσέχαν και προσπαθούσαν να το βελτιώσουν.

Το ZAZ-966 άρχισε να συναρμολογείται στο εργοστάσιο «Κομουνάρ» το 1966

Τα πρώτα χρόνια, του έβαζαν τον κινητήρα του παλιού «965», ο οποίος ήταν προφανώς ανεπαρκής. Έτσι, το 1968, το μοντέλο εξοπλίστηκε με το νέο κινητήρα MeMZ-968 από το εργοστάσιο Μελιτόπολης. Λόγω του σχήματος των αεραγωγών, το ZAZ-966 γρήγορα πάρθηκε το όνομα «ο αυτιάς» — και αυτό το παρατσούκλι καθιερώθηκε. Αργότερα, οι ενθουσιώδεις βρήκαν ακόμη και φωτογραφία του γερμανικού NSU Prinz, με το οποία υποτίθεται ότι το Ζαπορόζετς είχε κοινά χαρακτηριστικά.

Στη φωτογραφία το NSU Prinz.

Πολλοί ιδιοκτήτες του ZAZ-966 περηφανεύονταν κρυφά ότι το αυτοκίνητό τους είχε «γερμανικές ρίζες». Αλλά φυσικά, μιλούσαν με ειρωνεία — ότι δηλαδή το δικό μας ήταν καλύτερο! Και όχι άδικα: οι Σοβιετικοί μηχανικοί δεν αντέγραψαν απλώς το γερμανικό μοντέλο, το βελτίωσαν σοβαρά — βελτίωσαν την ανάρτηση, τον χειρισμό. Η συναρμολόγηση, όπως όφειλε, παρέμενε στη συνείδηση του συναρμολογητή.

Πραγματικά, υπήρχαν πολλές λεπτομέρειες με την ποιότητα συναρμολόγησης. Αυτοί που έλαβαν το αυτοκίνητο το φθινόπωρο ήταν τυχεροί — θεωρούνταν ότι αυτή τη στιγμή συναρμολογούνταν ιδιαίτερα στέρεα. Τα ανοιξιάτικα μοντέλα επίσης είχαν καλή φήμη.

Υπήρχε ακόμη και ένας θρύλος για το ταχύμετρο

Ο δείκτης άρχιζε να πηγαίνει πέρα δώθε όταν η ταχύτητα έφτανε τα 100 χλμ/ώρα, δείχνοντας ανοησίες. Στην πραγματικότητα - απλώς λάθος του νήματος από το κιβώτιο ταχυτήτων. Αλλά κανείς δεν οδηγούσε με τέτοιο τρόπο: το έφτιαχναν μόνοι τους ή το πήγαιναν στον μάστορα. Παρόλο που εξωτερικά το ZAZ-966 φαινόταν απλό, οδηγούσε ζωηρά, και ο κινητήρας ήταν απλός σαν τσαγιέρα.

Παρεμπιπτόντως, το σύστημα ψύξης λειτουργούσε καλά — το καλοκαίρι μέχρι 77°F, το χειμώνας μέχρι 14°F. Στη ζέστη άνοιγαν το καπό του κινητήρα για αερισμό, στο κρύο — αντίθετα, το ζέσταναν για να ξεκινήσει. Αλλά συνολικά, ήταν λεπτομέρειες — αν και σε μια τεράστια χώρα όπως η ΕΣΣΔ, φυσικά, υπήρχαν παράπονα. Αργότερα βελτίωσαν το σύστημα στον κινητήρα MeMZ-968E.

Δεν ήταν όλοι ευχαριστημένοι

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80, όταν υπήρχε έλλειψη βενζίνης, το ZAZ-966 γεμιζόταν με «κοκτέιλ» καυσίμων: πρώτα, γέμιζαν λίγο κανονική βενζίνη - για να ξεκινήσει και να ζεσταθεί, έπειτα - έριχναν ένα μείγμα από κηροζίνη και πετρέλαιο. Το αμάξι έχανε στην έλξη, κάπνιζε, αλλά κινούταν! Μετά το ταξίδι πάλι λίγο κανονική βενζίνη - και το έσβηναν. Κανένα άλλο μηχανή από τα σοβιετικά αυτοκίνητα δεν μπορούσε να το κάνει αυτό.

Το πιο προβληματικό μέρος ήταν το κιβώτιο ταχυτήτων. Οι ταχύτητες αυτές καθ' αυτές — αξιόπιστες, αλλά η ρύθμιση άφηνε πολλά να ζηλέψει. Όλα έπρεπε να ρυθμιστούν χειροκίνητα. Καλά λάδια μετάδοσης κίνησης επίσης δεν υπήρχαν: γεμίζαν με μηχανόλαδο Nigrol ή έπαιρναν λάδι από τους τρακτεριστές.

Μετά από τέσσερα ή πέντε χρόνια, άρχιζε η βελτίωση του αυτοκινήτου

Όταν ενίσχυαν τα καθίσματα, αλλαγή της επένδυσης. Στα δημοφιλή σοβιετικά περιοδικά δημοσιεύονταν τακτικά σχέδια και διαγράμματα - όποιος ήξερε, το έκανε μόνος του, όποιος δεν ήξερε - ζητούσε βοήθεια από φίλους. Πραγματική λαϊκή βελτίωση.

Το ίδιο αφορούσε και το σύστημα ψύξης: τα αεραγωγούς τα άλλαζαν, τα καπάκια τα έκαναν αφαιρούμενα. Το χειμώνα τα «αυτιά» κλειναν — για να ζεσταθεί γρηγορότερα και για να μην μπαίνουν ζώα στον χώρο του κινητήρα για να ζεσταθούν.

Σύμφωνα με το συμπέρασμα των εμπειρογνωμόνων μας: συνολικά, το ZAZ-966 ήταν σαν «Lego» για ενήλικες: ένα αυτοκίνητο που χρειαζόταν φροντίδα και προσοχή. Αλλά με όλα αυτά — το εκτιμούσαν και δεν το κατηγορούσαν. Επειδή ήταν ένα εθνικό αυτοκίνητο.